آدامس

جویدن ، حس غریزی است که از کودکی در مکیدن شیر نمود یافته است و جویدن سقز نیز سنتی قدیمی تر از آنچه فکر می کنید، است. یونانی های قدیم سقزی موسوم به "ماستیچ" را که از رزین درخت ماستیک به دست می آمد را می جویدند.

سرخ پوستان آمریکای شمالی عطش خود را با جویدن شیره درخت صنوبر، فرومی نشاندند و اقوام باستانی مایا، شیرابه درخت ساپودیلا (درخت همیشه سبز نواحی حاره در آمریکای مرکزی ) را می جویدند: برای نفس تازه کردن و تمیز کردن دندانها! برای همین هم درختان ساپودیلا که به نام محلی "چیکوزاپوتز" معروفند در نزدیکی شهرهای قوم مایا وجود داشتند و تصور می شود این درختان توسط کشاورزان قوم مایا برای تهیه رزین برای آدامس کشت می شدند.

احتمالا رزین درخت ساپودیلا در ملاطی که برای چسباندن سنگهای حکاکی شده معبدهای قوم باستانی مایا به کار می رفت و نیز در ساختن کفش (پاها را در رزین فرو می بردند و هر وقت که دلشان می خواست کفش کاملا اندازه پا می ساختند) و در درست کردن بخور ، استفاده می شده است.

بیش از این به خصوص چوب درخت ساپودیلا خیلی خوب بوده است (بسیاری از تیر سردر معابد قوم مایا از ساپودیلا ساخته شده است) و میوه های آن، منبع مهم غذای انسانها و حیوانات محسوب می شدند.

و بالاخره برگهای این درخت برای درست کردن چای در درمان تب و اسهال، استفاده می شد پس تعجبی ندارد که ساپودیلا نزد قوم باستانی مایا، مقدس و مورد احترام است.

آزتک ها نسبت به فواید شهد شیر چسبنده (رزین) ساپودیلا، احساس قدردانی داشتند و مانند قوم مایا آن را می پختند و آن را با قیر طبیعی و دیگر محصولات طبیعت مخلوط می کردند.. و از آن برای سوزاندن (در ترکیب با تنباکو) به عنوان بخور، در ساختمانها به عنوان چسب ( فوق العاده ضد آب) و در جویدن به عنوان آدامس، استفاده می کردند!

آزتک ها این رزین را "تزیکتلی" به معنای چسبنده می نامند: این نام شاید از واژه مکزیکی اسپانیایی چیکل به معنای آدامس منشعب شده است و نام آدامس محبوب آمریکایی ها موسوم به چیکلت ساخته شده توسط شرکت آدامز از چیکل آمده است. جالب است که امروزه یونانی ها هنوز به آدامس، تسیکلز ، می گویند.

ترکیب این رزین با قیر طبیعی ، خاصیت فوق العاده چسبنده دارد که در مکزیک این محصول مانند آسفالت کاربرد دارد. این محصول در خاورمیانه به عنوان یک ماده چسبنده قوی یا یک ملاط ، هزاران سال استفاده می شده است- ابتدا برای چسباندن ابزار سنگی به تیرهای چوبی و سپس توسط سومری ها در ملاط آجرها و به عنوان یک ماده ضد آب در قایق ها و ساختمان ها استفاده می شده است.

این محصول در زبان ناهوتلی به نام "چاپوپوهتلی" معروف است و نام آن در دایرة المعارف مشهور آزتک ها نیز آمده است.

رزین ساپودیلا به ویژه در میان زنان آزتک به عنوان تازه کننده دهان ، محبوبیت داشته است و آن را چیکل می نامیدند اما آنها این رزین را به تنهایی نمی جویدند بلکه آن را با "آکسین" مخلوط می کردند. چراکه رزین ساپودیلا در ترکیب با آکسین، نرم و قابل جویدن می شده است.

آکسین یک گریس زرد رنگ روغنی است که از له کردن حشره هایی موسوم به آکسین که روی درختان حاره ای اسپوندیا زندگی می کنند، حاصل می شود. آزتک ها از این ترکیب برای مرهم لب و همچنین داروی اسهال استفاده می کردند. پس آزتک ها فرمول ساخت آدامس را می دانستند: ماده معطر و خوشبو، چیکل (صمغ اسپودیلا) و روغن حشرات له شده!

در دایرة المعارف آزتک ها، دلیل اصلی جویدن چیکل توسط زنان اینطور بیان شده است: چون به این وسیله بزاق دهان ترشح می شد و از این طریق دهان خوشبو می شد و به دهان نیز طعم مطلوبی می بخشید و بوی بد دهان یا دندانها را زایل می کردو ظاهرا فقط زنان در ملاء عام آدامس می جویدند و در این باره نیز محتاط بودند.

زنان بد فاحشه که به آنان هارلوت می گفتند و از جامعه طرد شده بودند در خیابان و بازار، چیکل را با صدای بلند تلق تلق مثل صدای ساز قاشقک (چهارپاره) می جویدند.

آزتک ها فقط سر و صدای آدامس را بد می دانستند: پس از تسخیر اسپانیا ، کلیسای کاتولیک، آدامس جویدن را ناپسند اعلام کرد و از آن پس جویدن آدامس در بسیاری از مناطق دنیا از جمله در مدارس ممنوع شد.

اما شکلات ها و آدامس و بسیاری از خوراکی های دیگر امروزی فقط 40 درصد شبیه خوراکی های دوران آزتک باستان است. به طوریکه اگر یک قالب شکلات موجود در بازار کمی کره و کاکائوی خالص دارد ، یک بسته آدامس معمولی در حقیقت هیچ رزین خالص از درخت سقز ندارد.

و دلیل آن کمپانی های بزرگ آدامس از قبیل کمپانی های آدامز و ریگلز هستند که روشهای تولید آدامس ارزانتر و بیشتر را با استفاده از مواد غیر مغذی مثل لاستیک مصنوعی، موم، پلاستیک و امولسیون ، پیدا کرده اند.

60 درصد آدامس های امروزی را شکر تشکیل می دهند.

آدامس، تجارت چسبناکی که مکزیکی ها آن را در قرن 19 وارد دو کشور آمریکا و بریتانیا کردند.

ژنرال ظالم مکزیک به نام آنتونیو لوپز دی سانتا آنا معروف به ال آلامو که نصف کشور مکزیک را بین سالهای 1836 تا 1847 به آمریکا باخت، در تبعید خود در نیویورک در سال 1869 میلادی، پیشنهاد آدامس را به بازرگانی به نام توماس آدامز ارایه داد.

استفاده از این متن با ذکر نام وبلاگ قلم سخن بلامانع است.

ترجمه شده از متن انگلیسی

پنجشنبه 25 شهریور 1389 شمسی معادل هفتم شوال 1431 قمری معادل 16 سپتامبر 2010 میلادی